مقدمه: سیستم نورواندوکرین پراکنده (DNS=Dispersed neuroendocrine system) شامل طیف وسیعی از سلول هاست که در سیستم عصبی مرکزی و محیطی و در تعداد زیادی از ارگان های اندوکرین کلاسیک و بافت های مختلف از جمله دستگاه گوارش و تنفس و پوست و پروستات و پستان یافت می شوند و نئوپلاسم های مشتق از آنها نیز اشکالی از تمایز نورواندوکرین را توسط میکروسکوپ الکترونی یا ایمونوهیستوشیمی یا تکنیک های بیوشیمیایی نشان می دهند.

مواد و روش ها: مطالعه حاضر به روش Case-series بمنظور بررسی ویژگی های انواع کارسینوماهای نورواندوکرین در نقاط آناتومیک مختلف در یک مقطع زمانی 5 ساله (79-1375) در بخش ایمونوهیستوشیمی انستیتو کانسر صورت گرفت. در این مطالعه 109 مورد انواع کارسینوماهای نورواندوکرین مشتمل بر تشخیص های کارسینوم نورواندوکرین، کارسینوم سلول کوچک، کارسینوم مدولاری تیروئید، کارسینوئید و کارسینوم سلول مرکل مورد تایید قرار گرفتند.

یافته ها: مابین موارد مطالعه شده، بیشترین فراوانی مربوط به تشخیص کارسینوم نورواندوکرین (50.5%) بود. بعلاوه حداکثر موارد در گروه سنی 49-40 سال قرار داشتند و 56% کل موارد را مردان و 44% را زنان تشکیل می دادند. از نظر توزیع آناتومیک تومور، در حدود 30% موارد کارسینوم متاستاتیک و 30% موارد در تیروئید و دستگاه تنفس و ناحیه سر و گردن و مابقی در ارگان های مختلف گسترده بودند. در بیش از 50% موارد یکی از انواع الگوهای اندوکرینوئید بصورت ترابکولار، ارگانوئید و یا ترکیبی از این دو دیده شد. از نظر مارکرهای ایمونوهیستوشیمی نیز NSE با 96% واکنش مثبت حساسیت بالایی نشان می داد و مارکرهای نورواندوکرین اختصاصی تر کروموگرانین A در 80% موارد و سیناپتوفیزین بدلیل استفاده کمتر در 24% موارد واکنش مثبت داشتند. مارکرهای اپی تلیالی سیتوکراتین (19، 17، 8، 6 و CK5) و EMA نیز بترتیب در 74% و 69% کل موارد مثبت بودند.

نتیجه گیری و توصیه ها: وضعیت بقای 5 ساله بیماران نشان می دهد که میزان بقای متوسط کل موارد کارسینوم های نورواندوکرین به 4.8 سال می رسد و همانطور که انتظار میرفت کمترین زمان بقا در بین بیماران کارسینوم سلول کوچک با 4.3 سال و طولانی ترین بقا در کارسینوم سلول مرکل می باشد.