مجله دانشکده پزشکی

مقدمه: دانه اسپند .Peganum harmala L، از زمانهای دور به عنوان ضد انگل و ضد عفونی کننده کاربرد داشته است. در این دانه ها به دلیل وجود مجموعه ای از مواد آلکالوئیدی MAOI'S و Beta-carbolines خواص متعددی از جمله ضد میکروب، ضدقارچ و ضد انگلهای روده ای نهفته می باشد. در این گزارش نتایج آزمایشات مربوط به تاثیر دانه اسپند پروتواسکولکسهای کیست مورد ارزیابی قرار گرفته است.

مواد و روشها: سوسپانسیونهای عصاره های آبی، الکلی و آلکالوئیدهای تام دانه اسپند .Peganum harmala L بر روی پروتواسکولکسهای کیست هیداتید به طریق داخل لوله (In vitro) و سپس تزریق به داخل کیستهای کبدی برای تعیین خاصیت اسکولکس کشی آنها در دو مرحله در دمای خشک (اتوو) و بن ماری لرزان Shaking bath (با دمای یکسان 37°c) مورد آزمایش قرار گرفتند. تشخیص مرگ و میر پروتواسکولکسها بوسیله رنگ آمیزی حیاتی با ائوزین و همچنین مشاهده زنش سلولهای شعله ای داخل لارو و بیحرکت شدن لاروها انجام گرفت.

یافته ها: درصد مرگ و میر (Mortality) پروتواسکولکسها در داخل بن ماری لرزان در همه موارد به دلیل مواجهه بیشتر پروتواسکولکسها با عصاره ها بالاتر از درصد مرگ و میر آنها در اتوو بوده است. عصاره آبی دانه در مقایسه با عصاره الکلی آن، تاثیری ضعیف و ناچیز برروی پروتواسکولکسها داشته حتی در بن ماری و با بالاترین غلظت (4000 mg) پس از 30 دقیقه سبب مرگ و میر فقط تا 3 درصد گردیده در حالیکه عصاره الکلی با غلظت و در زمان مشابه سبب مرگ و میر تا 100 درصد شده است. پس از دستیابی به خاصیت اسکولکس کشی قابل توجه عصاره الکلی، بررسی آلکالوئیدهای تام دانه اسپند ضروری به نظر می رسید. برای سنجش سمیت (Toxicity) سوسپانسیون آلکالوئیدی، از غلظتی که در آزمایشات داخل لوله (In virto) منجر به مرگ و میر 100 درصد پروتواسکولکسها شد بطریق داخل صفاقی (IP) به موشهای سفید کوچک آزمایشگاهی تلقیح گردید و مقدار قابل تحمل آن بر حسب میلی گرم برای هر کیلو وزن بدن محاسبه گردید (84 mg/kg). نتایج آنالیز آماری نشان می دهد که توان اسکولکس کشی آلکالوئید دانه اسپند صدها برابر عصاره الکلی بود (P=0.02 و Lc90=6.84 و LC50=3.66 مقیاسهای آماری برای آلکالوئید) در حالیکه مقیاسهای آماری برای عصاره الکلی (P=0.146 و Lc90=3814.24 و LC50=2884.4) می باشد.

نتیجه گیری و توصیه ها: نتایج آزمایشات با آلکالوئیدهای استخراج شده از عصاره الکلی حاکی از اینست که میزان غلظت و زمان لازم برای کشتن پروتواسکولکسها به نحو چشمگیری تنزل نموده و نقش مهم آلکالوئیدهای MAOI'S را مسجل می نمایند.